Historical look

Zwykle, gdy słyszymy słowo ``wiatrakowiec, auto-gyro, gyrocopter`` kojarzone jest w pierwszej chwili ze śmigłowcami, zwanymi też z angielska helikopterami.

Na pierwszy rzut oka faktycznie kostrukcja wiatrakowca, zwłaszcza dla osób niezwtajemniczonych w techniczne detale, może budzić takie skojarzenia – wiatrakowiec różni się jednak i to sporo od bardziej popularnych dziś śmigłowców. Wbrew pozorom przodkiem wiatrakowca wcale nie jest śmigłowiec. Jest w zasadzie odwrotnie – to wiatrakowce powstały wcześniej, a ich konstrukcja stała się podstawą do stworzenia śmigłowców.

1919

Na pomysł zbudowania wiatrakowca wpadł hiszpański konstruktor Juan de la Cierva (1895-1936). Początkowo Cierva zajmował się budowaniem tradycyjnych samolotów, lecz po tym jak w 1919 jego konstrukcja po raz trzeci uległa rozbiciu z powodu przeciągnięcia, hiszpański inżynier postanowił skonstruować maszynę odporną na to zjawisko, a przede wszystkim maszynę bezpieczną.

1924

Pierwszy lot wiatrakowcem na dłuższy dystans Cierva wykonał w 1924 roku konstrukcją o nazwie C-6. Sukces towarzyszący temu wydarzeniu sprawił, że projektem zainteresował się szkocki przemysłowiec James Weir, który zaoferował Ciervie utworzenie fabryki wiatrakowców w Anglii. Od tego czasu Wielka Brytania stała się najważniejszym ośrodkiem rozwojowym tego typu konstrukcji.

1928

Specyficzna kampania reklamowa firmy Cierva Autogiro objęła pierwszy lot wiatrakowcem nad kanałem La Manche w 1928 roku, jak również serię pokazów w Europie. Efektem było zainteresowanie się pomysłem takiej konstrukcji przez Niemców oraz Amerykanów. Tym pierwszym wiatrakowce dostarczały podczas II wojny światowej informacji zwiadowczych (były na wyposażeniu m.in. U-bootów), z kolei Amerykanie używali ich do dostarczania poczty (bez problemów startowały i lądowały one na dachach większych urzędów pocztowych).

1932

W 1932 roku Cierva opracował nowy typ wiatrakowca, który potem okazał się jednym z najbardziej znanych i cenionych modeli, który otrzymał oznaczenie Cierva C-30. Rok później prototyp został oblatany, a ponieważ spełniał warunki jakie był założone rozpoczęto jego produkcję w zakładach Avro. Także sprzedano licencję tego samolotu do Francji, gdzie w zakładach Lioré et Olivier był produkowany pod nazwą LeO C.30 oraz do Niemiec, gdzie w zakładach Focke-Wulf produkowano go pod nazwą Focke-Wulf C 30 Heuschrecke. Sprzedano również licencję do Japonii, lecz produkcji ich nie rozpoczęto lecz na jej podstawie opracowano własną konstrukcję Kayaba Ka-1. Łącznie wyprodukowano ok. 140 wiatrakowców tego typu we wszystkich wytwórniach.

1939

Wiatrakowce w POLSCE były znane niemal od początku ich istnienia na świecie. Polska zakupiła jeden wiatrakowiec Cierva C-30, który zarejestrowano jako samolot cywilny (SP-ANN). Sprowadził go do Polski lotem płk. pil. B. Stachoń. Następnie poddano go testom w Instytucie Lotnictwa w celu sprawdzenia czy może zostać użyty jako samolot wojskowy mogący zastąpić balony obserwacyjne w Batalionie Balonowym. Próby te jednak nie zakończyły się sukcesem, gdyż okazało się, że brak jest możliwości utrzymywania z nim łączności, nie można go uzbroić oraz brak jest miejsca na spadochrony dla załogi. W związku z tym zrezygnowano z jego zastosowania w lotnictwie wojskowym, a zakupiony egzemplarz przekazano do Aeroklubu Pomorskiego w Toruniu, gdzie był używany 1939 roku.

W kolejnych latach – podobnie jak w pozostałych krajach Europy – w Polsce również o nich zapomniano. Z końcem XX wieku zespół inżynierów podjął się konstrukcji i produkcji pierwszego polskiego wiatrakowca – nadano mu imię XENON, a pierwszy prototypowy egzemplarz otrzymał znaki rozpoznawcze SP-XENA. Egzemplarz ten do dzis pozostaje w użytkowaniu Romualda Owedyka. Kolejne lata przyniosły rozwój maszyn ze stajni TRENDAK.EU i dziś czekamy na następne odsłony polskich auto-gyro.